جنگل های هیرکانی کجاست؟
یک توده ی جنگلی خاص و منحصر به فرد به طول 850 کیلومتر در امتداد جنوب سواحل خزر، جنگل های هیرکانی را تشکیل می دهند. تاریخچه ی جنگل های هیرکانی به 25 تا 50 میلیون سال قبل باز می گردد، زمانی که بیشتر این منطقه را آب و هوای معتدل شمالی پوشش می داده اند. این جنگل ها بیشتر از گونه ی برگ پهن ها می باشند. این مناطق جنگلی باستانی در طول یخبندان های کواترنر عقب نشینی کردند و با تغییر آب و هوا و ملایم تر شدن، دوباره گسترش یافتند.
جنگل های هیرکانی دارای تنوع زیستی فلوریستی زیادی است. به طوری که 44 درصد از گیاهان آوندی پیدا شده در منطقه ی هیرکانی، به تنهایی 7 درصد از پوشش فلوریستی ایران را تشکیل می دهند. همچنین گونه های جانوری مختلفی تا به امروز در جنگهای هیرکانی رصد شده اند، که می توان به 180 گونه پرنده و 58 گونه پستاندار از جمله پلنگ اشاره نمود.
جنگل‌های هیرکانی یکی از قدیمی‌ترین و با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های جنگلی دنیا را دارا می باشند که در شمال ایران و بخش‌هایی از گرجستان و آذربایجان واقع شده است. این جنگل‌ها به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند و ویژگی‌های منحصر بفردی دارندکه به بخشی از آنها می پردازیم:
- از نظر تنوع زیستی: جنگل‌های هیرکانی دارای گونه‌های گیاهی و جانوری منحصر بفردی هستند. به عنوان مثال بیش از 3000 گونه گیاهی و بسیاری از گونه‌های جانوری، از جمله گونه‌های در معرض خطر، در این جنگل ها زندگی می کنند.
- از نقطه نظر قدمت تاریخی: این جنگل‌ها در حدود 40 میلیون سال قدمت دارند و با تغییرات آب و هوایی و زمین‌شناسی متعددی در طول تاریخ سازگاری پیدا کرده‌اند.
- اکوسیستم منحصر بفرد:جنگل‌های هیرکانی شامل جنگل‌های بارانی و سردسیری است که شامل درختان بلندقامتی مانند بلوط، راش و زربین هستند.
- تهدیدات و خطرات: جنگل‌های هیرکانی تحت تأثیر تغییرات اقلیمی، قطع درختان و آتش‌سوزی‌ها و تخریب های انسانی قرار دارند. حفاظت از این جنگل‌ها و مدیریت پایدار منابع طبیعی بسیار حائز اهمیت است.
- اهمیت فرهنگی: این جنگل‌ها نه تنها از نظر زیست‌محیطی، بلکه از نظر فرهنگی نیز از اهمیت بالایی برخوردار هستند و محل زندگی جوامع محلی و سنت‌های آنها می باشند.
ارزش جهانی جنگل های هیرکانی
جنگل‌های هیرکانی قوس سبز زیبایی از جنگل ها را شامل می شود که از غرب به قفقاز و از شرق به مناطق نیمه بیابانی می رسد. توده‌ای منحصر بفرد که از منطقه ی جنوب شرقی آذربایجان تا استان گلستان و تا شرق امتداد دارد. جنگل های هیرکانی دومین اثر طبیعی ثبت میراث جهانی یونسکو، پس از قله ی دماوند می باشند. تنوع زیستی فلوریستیک منطقه هیرکانی شامل بیش از 3200 گیاه آوندی ثبت شده می باشد که در سطح جهانی قابل توجه است. اما این تنوع زیستی در معرض خطر بوده و در وضعیتی بحرانی قرار دارد.
محافظت و مدیریت
با توجه به اینکه این اثر طبیعی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت می باشد، در نتیجه باید دستور العمل هایی برای حفاظت از آن وضع و اجرا شود. تمام اجزاء دارایی های جنگل ها و مراتع متعلق به دولت است و کاملاً توسط قوانین ملی محافظت می شوند. وظیفه ی محافظت از این میراث جهانی در ایران بعهده سه سازمان می باشد. این سازمانها عبارتند از: سازمان جنگل‌ها، مراتع، آبخیزداری و مدیریت جنگل‌ها، و همچنین اداره محیط‌زیست و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.
اما یک کمیته راهبردی ملی برای اطمینان از هماهنگی بین کل مجموعه نیز وجود دارد. این سیستم اداری برای تضمین مدیریت منطقه و همسو بودن با یک هدف مشترک با ساز و کار و حمایت مالی تشکیل شده است. هر قسمت از این کمیته یک برنامه ی مدیریتی جداگانه دارد، اما همه ی قسمت ها تابع یک “طرح مدیریت اصلی” هستند که مدیریت کل دارایی ها را در دستور کار خود دارد. برنامه های ملی باید توسط سازمان های دولتی و با همکاری سازمان های مردم نهاد اجرا شوند و همه ی دست اندرکاران باید با یکدیگر هماهنگی درستی داشته باشند.
دسترسی و استفاده عمومی و خصوصی از این منطقه به طور قانونی باید تنظیم شود.به طوری که چریدن حیوانات و دام، قطع درختان، شکار و بسیاری از کاربری‌هایی که ممکن است به طور بالقوه بر جنگل ها تأثیر بگذارند، در همه ی قسمت ها ممنوع شود. دسترسی به وسایل موتوری و همچنین فعالیت‌هایی که بر جنگل ها تأثیر می گذارد، هم باید ممنوع یا کاملاً تحت نظارت قرار گیرند.
با شرکت پارسوآ در تورهای ایرانگردی و تورهای طبیعت گردی همراه باشید.